Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu şerhi, tapu kütüğüne işlenen şerh türlerinden biridir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanuna göre, aile konutunun mülkiyeti eşlerden birine ait ise, taşınmaz malın maliki olmayan diğer eş tapu kütüğüne aile konutu şerhi verilmesini isteyebilir . Taşınmaza aile konutu şerhi verilemesi; Tapu Sicil Müdürlüğünden veya dava yolu ile Aile Mahkemesinden talep edilmesi mümkündür.

Aile Konutu Nedir?

Eşlerin ortak yaşamını düzenli olarak devam ettirdiği taşınmazı aile konutu olarak tanımlayabiliriz. Eşler bakımından yaşam merkezi olarak görülmeyen, fiili olarak ikamet edilmeyen konut, aile konutu niteliğine haiz değildir. Her ne kadar aile konutu kavramına kanunda herhangi bir tanım yapılmasa da; doktrin ve Yargıtay kararları ile aile konutunun özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Eşler arasında yasal bir evlilik birliği kurulmuş olmalı.
• Eşler tarafından seçilen konut, hukuka uygun şekilde kullanılıyor olmalı.
• Konut, eşler tarafından yaşam merkezi haline getirilmiş olmalı ve normal koşullarda onları dış tehlikelerden korumaya elverişli olmalıdır.
• Ailenin burada yaşaması hukuka uygun bir sebebe dayanmalıdır. Konut hukuk dışı işler için kullanılmamalıdır.

Aile konutu şerhi talebine ilişkin dava yolu ve Tapu Sicil Müdürlüğüne başvuru şekillerini ele almadan önce şerhin hukuki sonuçlarını ele alacağız.

Aile Konutu Şerhinin Hukuki Sonuçları Nelerdir? Şerh Ne İşe Yarar?

Uygulamada en çok karşımıza çıkan olaylar; aile konutu niteliğinde olan taşınmaza malik olan eşin, diğer eşin rızası veya haberi olmadan tasarruf işlemleri yapmasıdır. Tasarruf işlemlerini taşınmaz mülkiyetinin devri (satış işlemi), kiraya verilmesi veya kira sözleşmesinin feshi, irtifak hakkı kurulması, ipotek tesisi gibi işlemleri sayabiliriz. Taşınmaz üzerinde aile konutu şerhi bulunması durumunda;

Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemez.

Tapu maliki eş, diğer eşin rızası olmadan taşınmaz devir işlemi yapamaz

Tapu maliki eş, diğer eşin rızası olmadan; taşınmaz üzerinde irtifak hakkı, iptotek tesisi gibi işlemler ile sınırlayamaz.

Ancak önemle belirtmek gerekir ki; gayrimenkul üzerinde konut şerhi, cebri icra satışına engel teşkil etmez.

Aile Konutu Şerhi Başvurusu

1- Tapu Sicil Müdürlüğüne Başvuru

Aile konutu şerhinin konulması için Tapu Sicil Müdürlüğüne başvuru yapılmadan dava yoluna gidilmesinde hukuki yarar yoktur. Dolayısıyla, öncelikli olarak Tapu Sicil Müdürlüğüne başvuru yolu tercih edilmelidir. İşlemin Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından yapılmaması durumunda dava yoluna gidilir.

Eşlerden birisi tapu müdürlüğüne başvurmak suretiyle de aile konutu şerhi talebinde bulunabilir.

Tapu Sicil Müdürliğüne Başvuru için gerekli belgeler;

• Konutun, aile konutu olduğuna dair muhtarlık ve varsa apartman yönetiminden alınmış belge.
• Muhtarlıktan(merkezi nüfus idaresi sisteminden) veya nüfus müdürlüğünden alınacak yerleşim yeri(ikametgah) belgesi.
• Evlilik cüzdanı veya malik kişi ile evli olduğunu gösterir nüfus kayıt örneği.
• Fotoğraflı nüfus cüzdanı ve fotokopisi. Ayrıca vesikalık fotoğraf.
• Eğer işlem vekil veya temsilci tarafından yapılıyorsa vekaletname.

2- Aile Konutu Şerhinin Konulması Davası

Aile konutu şerhi konulması davası iki sebeple açılabilir.

• Aile Konutu Niteliğinde Çekişme Çıkmışsa; konutun aile konutu olduğuna dair eşler arasında bir çekişme çıkmışsa dava yoluna gidilmelidir. Taraflar arasında taşınmazın aile konutu olduğuna dair bir çekişme çıkmış ise; şerh verilmesi istemi ancak usulüne uygun açılmış bir dava ile mümkündür. Çekişme sebebiyle aile konutu şerhi konulabilmesi için; eşlerden birinin mülkiyetinde olan bir konut bulunmalıdır, evlilik birliği sonlanmamış olmadır ve eşlerden birinin talebi gerekir.
• Tapu Sicil Müdürlüğünün İşlemi Yapmadığı Belgelenmişse; eşler arasında aile konutu niteliği hakkında herhangi bir çekişme olmamasına rağmen Tapu Sicil Müdürlüğünce işlem yapılmamışsa yargı yoluna başvurulmalıdır. Tapu Sicil Müdürlüğünce işlemin yapılmadığı belgelenemiyorsa açılan davanın hukuki yarar yokluğundan reddi gerekir. Zira idari yoldan elde edilebilecek sonuç için dava açılmasında hukuki yarar yoktur.

İşbu dava Aile Mahkemesinde açılmalıdır. Yetkili mahkeme ise eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Aile konutu şerhi verilmesine yönelik olarak malik olmayan eş tarafından açılan davada husumet malik olan eşe yöneltilmiş olmalıdır.

Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması

Evlilik birliği devam ederken veya evlilik birliği sona ermesi durumunda şerhin kaldırılması talebi mümkündür.

Evlilik birliği devam ederken aile konutu şerhinin kaldırılması talebi için;

• Konut, aile konutu olmaktan çıkmış olmalıdır,
• Aile konutunun değiştiğini gösterir, yeni bir aile konutu edinildiğine ilişkin kaydın ortaya konması,
• Terkinde tescil istemleriyle ilgili hükümler aynen uygulanmalıdır.

Evlilik birliği sona erdiğinde aile konutu şerhinin kaldırılması için;

• Konut, evlilik birliğinin sonlanması ile aile konutu özelliğini kaybetmiş olmalıdır,
• Kesinleşmiş boşanma kararı veya evliliğin iptaline ilişkin kesinleşmiş kararın sunumu

ile mümkün olmaktadır.

Aile konutu şerhi işlemleri hakkında bilgi almak için hukuk büromuz ile iletişime geçebilirsiniz.