Boşanmada Mal Paylaşımı

Boşanmada mal paylaşımı, evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesinden sonra kural olarak evlilik birliği içinde edinilmiş malların paylaşımı esasına dayanır. Medeni kanunda yapılan 2002 değişikliği ile 2002 öncesinde eşlerin mülkiyetindeki malların paylaşımı değişiklik göstermektedir. (Bu husus makalemizin ilerleyen kısımlarında ayrıntılı olarak ele alınacaktır.)

Boşanma davası açılmadan mal paylaşımı davası açılamaz. Boşanma davası ile aynı anda veya boşanma davası devam ederken açılmış olan mal paylaşımı davalarında boşanma davası sonucu bakımından bekletici mesele yapılır. Bu sebeple, öncelikle boşanma davası açılmalıdır.

Medeni Kanunda Eşler Arası Mal Rejimleri

Mal paylaşımı davası açacak olan eşler bakımından; öncelikle hangi yılda evlendikleri ve hangi mal rejimine tabi oldukları hususu değerlendirilmelidir.

•  01.01.2002 tarihinden önce, satın alınan mallar kimin üzerine kayıtlıysa mal ona ait sayılır. Çünkü 01.01.2002 tarihinden önce yürürlükte olan Medeni Kanun, eşler arasında yasal olarak Mal Ayrılığı Rejiminin geçerli olduğunu kabul etmekteydi.
• 01.01.2002 tarihinden sonra, yürürlüğe giren mevcut Medeni Kanun ise malların yarı yarıya paylaşımı esasına dayanan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmiştir. Yani, eşlerin evlilik içerisinde elde ettiği mallar kural olarak yarı yarıya paylaşılacaktır.

Mal Rejimi Türleri Nelerdir?

Mal rejimi türleri edinilmiş mallara katılma rejimi ve seçimlik mal rejimleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kanunda düzenlenmiş olan edinilimiş mallara katılma rejimi dışında eşler, malvarlıklarına ilişkin aşağıdaki mal rejimlerini seçebilirler.

Seçimlik Mal Rejimleri;

Mal Ayrılığı Rejimi

Eşlerden her biri kendi malvarlığı üzerindeki mülkiyet hakkını korur. Bu malvarlığı üzerinde diğer eşin herhangi bir hakkı söz konusu olmaz.

Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi

Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi edinilmiş mallara katılma rejimine benzer. Ancak esas olarak eşlerin kendi malları üzerinde mülkiyet hakkının unsurlarına(kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma) sahip olduğu, kimin olduğu belli olmayan malvarlığı ayrımında ise eşlerin paylı mülkiyetinde bulunduğu kabul edilen mal rejimidir.

Mal Ortaklığı Rejimi

Bu mal rejiminde eşlerin kişisel eşyaları yine kendilerine aittir. Ancak kişisel eşyalar dışında, eşler tarafından ortaklık dışında tutulmamış olan her eşya eşlerin ortak eşyası sayılır. Eşlerin bu ortaklık eşyaları üzerindeki hakları bölünemez bir bütün olarak ele alınır ve elbirliğiyle mülkiyet söz konusu olur.

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Boşanmak isteyen eşler mal rejiminin tasfiyesini anlaşma ile gerçekleştiremediği takdirde tasfiye dava yolu ile gerçekleştirilmelidir. Eşler tarafından evlilik birliği içinde seçimlik mal rejimleri kabul edilmemiş olabilir. Bu durumda kanunda düzenlenen Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi kapsamında mal paylaşımı yapılır. Uygulamada genel olarak eşler tarafından mal rejimi seçilmemektedir. Bu sebeple, kanunda düzenlenmiş olan mal rejimlerine göre tasfiye işlemi gerçekleşir.

Taraflar mal paylaşımı davasında; katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı taleplerinde bulunabilirler. Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde, eşlerin aşağıdaki talepleri gözönünde tutulur;

1. Her eş diğer eşte bulunan kişisel malını geri alır,
2. Değer artış payını talep eder,
3. Paylı mülkiyette, mülkiyet üzerinde daha fazla menfaati olan taraf diğer eşin payının karşılığını ödeyerek malın tümünün verilmesini talep eder,
4. Eşler tasfiye safhasında karşılıklı borçları ile ilgili düzenlemenin yapılmasını talep eder.

Boşanmada mal paylaşımı kural olarak; evlilik birliği içinde edinilmiş olan malların yarı yarıya paylaşımı esasına dayanır. 2002 yılı kanun değişikliği öncesinde mal ayrılığı rejimi yürürlükteydi. Mal ayrılığı rejimi kapsamında; 2002 yılı öncesinde evlenen kişilerin evlilik birliği içerisinde (2002 yılına kadar) edindikleri tüm mallar eşlerin kişisel malı olarak kabul edilmekteydi. Diğer eş, evlilik birliği içinde edinilen mal üzerinde hak talep edememekteydi. Ancak 2002 kanun değişikli ile Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda eşlerin evlilik birliği içerisinde malik oldukları tüm mallarda yarı oranında hak sahipliği düzenlenmiştir. Örneğin, 2002 yılı öncesinde evlenen bir kişinin 2010 yılında boşanması durumunda; 2002 yılına kadar edindiği tüm mallar şahsi malı olarak kabul edilecektir. Ancak, 2002 yılından 2010 yılına kadar malik olunan tüm mallar üzerinde ise, her eşin yarı oranında pay hakkı olacaktır.

Kişisel Mal ve Edinilmiş Mal Ayrımı

Bir eşin edinilmiş malları yani diğer eşin üzerinde hak talep edebileceği malları kanunda örnek olarak sayılmıştır. Kanunda sayılan durumların dışında somut olaya göre değerlendirme yapılmaktadır.

TMK m. 219 Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde
ettiği malvarlığı değerleridir.
Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

• Çalışmasının karşılığı olan edinimler; Eşlerin her birinin mesleki faaliyeti sonucu elde ettiği gelir bu kapsamdadır. Eşlerin her türlü çalışması sonucunda elde ettiği kazanç bu kapsama girecektir.
• Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler; Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurum ve kuruluşların; yaşlılık, kaza, hastalık veya ölüm ya da bunlara benzer sebeplerle, çalışma gücünün tamamen  kaybedilmesi veya azalması  nedeniyle  yapılan tüm ödemeler bu kapsamdadır.
• Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar; Haksız fiil sebebiyle işgücü kaybı, tedavi ve bakım masrafları gibi bu kapsamda ödenen tüm tazminatlar
• Kişisel mallarının gelirleri; örneğin evlenmeden önce satın alınan evin, evlilik birliği içerisinde elde edilen kira gelirleri bu kapsamdadır.
• Edinilmiş malların yerine geçen değerler;

TMK m. 220 Kişisel mal,

Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya; Kişisel kullanım eşyaları ancak menkullerden oluşmaktadır. Örneğin eşlerin kişisel kullanımındaki kıyafetleri, bakım malzemeleri…gibi
• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla
  ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri; Eşlerin evlenmeden önce malik oldukları gayrımenkuller veya evlendikten sonra miras/bağış yoluyla kazandıkları malvarlıkları bu kapsamdadır.
• Manevî tazminat alacakları; manevi tazminat hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olması sebebiyle kişisel malvarlığı kapsamındadır.
• Kişisel mallar yerine geçen değerler; örneğin evlenmeden önce satın alınan taşınmazın evlilik birliği içinde satılması sonucunda elde edilen değer ile yeni bir taşınmaz satın alınması durumunda, yeni taşınmaz kişisel mal olarak kabul edilecektir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Hesaplaması 2024

1. Eşlerin kişisel malları ve edinilmiş malları birbirinden ayrılır,
2. Evlilik birliği içinde edinilen kazançların kişisel mal grubuna girip girmeyeceği belirlenir,
3. Eşlerden birinin, diğer eşin malvarlığının artmasına ilişkin faaliyeti sebebiyle diğer eşin malvarlığında artış meydana gelmiş ise bu miktarın kendisine ödenmesini talep eder,
4. Kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında denkleştirme istenir, (Bir eşin edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallardan veya kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan ödenmiş ise tasfiye sırasında denkleştirme talep edilebilir. )
5. Yukarıda sayılan işlemlerden sonra artık değer bulunur. Yani eşlerin boşanma sonrası üzerinde hak talep edebileceği malvarlığı miktarı hesaplanır.
6. Her eş, diğer eşin artık değerinin yarısı üzerinde talep hakkına sahip olur.

Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma halinde hakimin, takdiren kusurlu eşin artık değerdeki pay oranını azaltması veya kaldırması mümkündür.

TMK m. 231; Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak
üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra
kalan miktardır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)

Mal paylaşımı davası boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. 10 yıllık süre geçtiği takdirde, mal paylaşımı talebinde bulunulamaz. Uygulamada boşanma davası ile birlikte veya boşanma davası devam ederken mal paylaşımı davası açılmaktadır. Boşanma davası kesinleşmeden mal paylaşımı davası görülmemektedir. Bu sebeple, mal paylaşımı davası boşanma davası bakımından bekletici mesele yapılır. Uzun sürecek boşanma davalarında, dava devam ederken açılan mal paylaşımı açılmalıdır. Boşanma davasının kesinleşmemiş olması sebebiyle bekletici mesele yapılması durumunda, halihazırda açılan mal paylaşımı davası olması sebebiyle 10 yıllık zamanaşımı sorunu ortadan kalkacaktır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

 Boşanma halinde eşler arasındaki mal paylaşımı davasında görevli mahkeme; Aile Mahkemesi‘dir.

Boşanma davalarında taraflar arasındaki somut olayların farklılık gösterdiği göz önüne alındığında her davanın da kendi içinde farklılıklar gösterdiği aşikardır. Bu makalemiz hukuki bilgilendirme amacı taşımakta olup, boşanma sürecinde olan çiftler dava aşamasında maddi ve manevi hak kayıpları yaşamamak için mutlaka alanında uzman bir avukattan hukuki destek almalıdır. Ayrıntılı bilgi için Ankara Boşanma Avukatı ile iletişime geçebilirsiniz.

Mal paylaşımı davasında yetkili mahkeme; davanın Türkiye’deki hangi il veya ilçede açılması gerektiği ise şu şekildedir;