Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu ve Cezası – 2025

Uyuşturucu madde ticareti suçu, TCK m. 188 ve devamı hükümlerde düzenlenmiştir. Kanunumuz uyuşturucu maddeyi tanımlamamıştır. Somut olarak uyuşturucu maddelerinin neler olduğunun belirlenmesinde kişi özgürlüğü bakımından faydası vardır. Ancak, kimya ve eczacılığın gelişmesi ile her geçen gün uyuştucu etkili ilaç ve senentik uyuşturucular geliştirilmektedir. Bu sebeple; kanunda sık sık düzenleme yapmak yerine somut olaya göre değelendirme yapılması bakımında uyuşturucu madde tespiti yargıya bırakılmıştır.

TCK m.188 ve devamı hükümlerde uyuşturucu madde imal ve ticaretine ilişkin suçlar düzenlemiştir. Makalemizin devamında kanun hükmüne ilişkin düzenlemeleri ele alarak etkin pişmanlık ve yargıtay kararları ışığında değerlendireceğiz.

Ayrıntılı bilgi için hukuk büromuzla iletişime geçerek bilgi alabilirsiniz.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçları Nelerdir?

1-Uyuşturucu Madde İmal, İthal ve İhraç Suçu

TCK m. 188/1 ; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak; imal,ithal veya ihraç eden kişi yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.’ hükmü düzenlenmiştir. Maddede yer alan ruhsatsızlığın anlamı imal, ithal ve ihracın hiçbir hukuki dayanağının bulunmamasıdır.

Failler, uyuşturucu maddesinin ruhsatsız/ruhsata aykırı olarak üretim, ithal veya ihraç ettiklerini bilmeli ve istemelidirler. Faillerin bu maddenin uyuşturucu madde olduğunu bilmemesi durumunda hataları esas alınacaktır. Dolayısıyla fiil suç olmaktan çıkacaktır.

Kanun koyucu TCK m. 191/8 hükmünde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması düzenlemesine istisna getirmiştir. Uyuştucu madde; imal, ithal ve ihracı nedeniyle sanık hakkında dava açılmış ancak, yargılama sonucunda kullanmak için uyuşturucu madde satın alma,bulundurma, kullanma olduğu tespit edilmiş olabilir. Bu durumda kanunda HAGB’ye hükmedilebileceği düzenlenmiştir. Ayrıntılı açıklamak gerekirse; kullanma amacıyla uyuşturucu madde satın alma, bulundurma ve kullanma TCK m.191/1 hükmünde düzenlenmiştir. Kanun düzenlemesine göre uyuşturucu madde kullanma suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır. Genel hükümler kapsamında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına hükmedilebilmesi için kanunda düzenlenen şartlardan biri; sanık hakkında 2 yılın altına hapis cezasına veya adli para cezasına hükmedilmiş olmasıdır. Ancak, uyuşturucu madde kullanma suçunun kanunda düzelenen alt sınırı 2 yıl, üst sınırı 5 yıldır. Dolayısıyla kanun koyucu bu hükümle CMK 231. maddesinde öngörülen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına bir istisna getirerek; 5 yıla kadar uyuşturucu madde kullanma suçlarında HAGB verilebileceği düzenlemesini getirmiştir.

2- Uyuşturucu Madde Satma, Satışa Sunma, Nakletme, Satın Alma ve Bulundurma Suçu

TCK m.188/3; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde; satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden; bulunduran kişi on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak; uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde; veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.’ hükmü düzenlenmiştir.

Uyuşturucu maddeyi satışa arzetme; henüz satış aşamasına gelmese de uyuşturucu maddenin satışı için bazı hazırlık hareketleri yapmayı ifade eder. Yargıtay kararları eşliğinde değerlendirmek gerekirse; uyuşturucu maddesinin küçük paketler halinde olması; her paketin içine hassas biçimde tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulması; durumlarında bu madde satışa hazırlanmış uyuşturucu olarak kabul edilmelidir. Aynı zamanda; uyuşturucu maddesinin ele geçirildiği yerde veya yakınında; hassas terazi ve paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerinin bulunması, müşteri listesi niteliğindeki isim listeleri ve toplu para ele geçirilmesi de diğer kriterlerdir.

Uyuşturucu madde satın alma suçu ise; uyuşturucu maddeyi alan kişinin bunu kişisel kullanım için değil de ticari amaç için satın almasıyla oluşur. Kişisel kullanım ve ticari amaçlı satın alma ayrımı uyuşturucu maddesinin miktarına göre belirlenmektedir. Aynı zamanda yukarıda saydığımız Yargıtay kriterleri de dikkate alınır. Yargıtay uyuşturucu madde devretmenin varlığı için para ödememinin gerekmediği kanaatindedir.(Yargıtay 5. Ceza Dairesi 13.11.1973-2938/2957)

3- Uyuşturucu Üretiminde Kullanılan Madde Temini Suçu

TCK m. 188/7; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte; uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye; ithal eden imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi; sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.’

Bu madde düzenlemesinde, uyuşturucu maddesini satış veya satışa arzetme amacı dışında başkalarına devretme olgusu aranır. Dolayısıyla, uyuşturucu maddesini alan kişinin de bu maddeyi hangi amaçla aldığının bir önemi yoktur.

Uyuşturucu Madde Ticaretinde Ağırlaştırıcı Sebepler

Uyuşturucu madde ticareti suçunda; suç dolayısıyla cezaya tesir eden sebepler uyuşturucu maddenin; miktarı, cinsi, failin özellik ve sayısı, suçun işleniş şeklidir. Ağırlaştırıcı sebepleri ele alacak olursak;

• Uyuşturucu maddenin niteliğinin; eroin, kokain, baz morfin, morfin,sentetik kannabinoid ve türevleri olması durumunda; söz konusu maddelerin imal, ihraç, satım ve sevkinde ceza yarı oranında artırılacaktır. Bu durumda; uyuşturucu madde imal ithal ve ihraç suçları için kanunda düzenlenen diğer arttırım ve indirim sebepleri somut olaya göre değerlendirilmek kaydıyla; uyuşturucu maddesinin yukarıda sayılan maddelerden biri olması durumunda; alt sınırdan hesaplama yapılırsa; sanık (alt sınırı)30 yıl hapis cezası alma durumu ile karşı karşıya kalacaktır. TCK m. 188/3 düzenlemesinde; uyuşturucu madde satma, satışa sunma, nakletme, bulundurma ve maddedeki diğer suçların alt sınırı 10 yıl olarak kabul edilmiştir. Ancak, üst sınıra ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu durumda suça konu uyuşturucu madde ağırlaştırıcı sebep olarak kanunda düzenlenen; yukarıda açıklanan; maddelerden biri olması durumunda ceza yarı oranında arttırılacaktır. Kanunda düzenlenen diğer arttırım ve indirim sebepleri somut olaya göre değerlendirilmek kaydıyla; TCK m.188/3 kapsamındaki suçlarda uyuşturucu maddenin niteliği itibari ile arttırım ile alt sınırdan hesaplama yapılması durumunda; (alt sınırı) 15 yıl olan bir ceza ile karşı karşıya kalınacaktır.
• Uyuşturucu imal, ithal, ihraç, satım, sevk, bulundurma suçlarını devamlı şekilde suç işlemek amacıyla örgütlenmeksizin (iştirak halinde) en az 3 veya daha fazla kişinin birlikte işlemesi ağırlaştırıcı sebep olarak düzenlenmiştir. Bu durumda hükmolan ceza yine yarı oranında arttırılmalıdır. Suçun örgüt faaliyeti içerisinde işlenmesi durumunda ise ceza bir katı oranında arttırılacaktır. Eğer, en az üç kişi bu suçları işlemek için anlaşmış ise,teşekkül olduğu kabul edilmelidir. Bu kişilerin en geç suçun işlendiği anda anlaşmış olmaları gerekir. Yargıtay faillerin aralarında anlaşma yoksa teşekkülden söz edilemeyeceğine karar vermiştir (Yargıtay 5 Ceza Dairesi 1978-2673/2559)
• Uyuşturucu madde; imal, ithal, ihraç, satma, sevk ve bulundurma suçlarını bazı meslekleri icra edenlerin işlemesi durumu ağırlaştırıcı sebep olarak kabul edilmiştir. Suçun; tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde;verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Uyuşturucu Madde Ticaretinde Etkin Pişmanlık

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal, ithal, ihraç, satma, sevk ve bulundurma suçları işleyen failler resmi makamlar tarafından haberdar olunmadan önce suç ortaklarını veya uyuşturucu maddelerin saklandığı; imal edildiği yerleri yetkili merciilere bildirerek faillerin yakalanmasını veya uyuşturucu maddesinin ele geçirilmesini sağlarsa faile ceza verilemez (TCK m.192). Dolayısıyla fail, resmi makamlar haberdar olmadan önce eminiyet güçlerine ulaşarak uyuşturucu maddesini teslim ederse; yerini gösteririrse veya iştirak halindekileri bildirirse ceza almayacaktır.

Fail suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra; suçun ve diğer faillerin ortaya çıkmasına/yakalanmasına yardımcı olmuşsa yardımın niteliğine göre dörtte birinden yarısına kadar bir oranda cezada indirim alacaktır.

Fail tarafından verilecek bilgiler, suçu ve diğer failleri ortaya çıkaracak nitelikte somut bilgiler olmalıdır. Failin eşgal bilgilerinin, failin tespit edilmeyecek nitelikte olması uyuşturucu maddenin tahmini yerinin söylenmesi ve uyuşturucu maddeye ulaşılamaması gibi durumlarda ;şahsın etkin pişmalık hükümlerinden yararlanmak amacıyla soyut bilgiler verdiği kanaati oluşması sebebiyle etkin pişmanlık hükümleri uygulanamayacaktır.

Uyuşturucu Maddesinde Kişisel Kullanım Sınırları

Uyuşturucu madde ticareti suçu ile uyuşturucu madde kullanımı arasındaki somut olaya göre değerlendirme ile suç tipinin tespiti Yargıtay kararları kapsamında yapılmaktadır.

T.C. YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2014/10-7 K. 2014/322 T. 10.6.2014 ;

‘Kişisel kullanım için kabul edilecek miktar; kişinin fiziksel ve ruhsal yapısıyla uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine; cinsine ve kalitesine göre değişiklik göstermekle birlikte; Adli Tıp Kurumunun mütalaalarında esrar kullananların her defasında 1-1,5 gram olmak üzere günde üç kez esrar tüketebildikleri bildirilmektedir.’

HSYK 2013 Tarihli Uyuşturucu Madde Kişisel Kullanım Sınırı Kararı

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, 16-19 Mayıs 2013 tarihli hukuki müzakare toplantı tutanağı ile uyuşturucu madde kişisel kullanım miktarı/sınırı konusunda;

“Yaygın uygulama kriterlerine göre, her ne kadar mahkemelerde yıllık 1 kg esrar; bulunudurma kişisel ihtiyaç miktarı olarak bilinse de uyuşturucu madde nakletme ve ticaret suçlarında; daha küçük miktarlar taşınarak bu suç işlendiği için yıllık net 600-700 gram üzerindeki esrar maddesinin; ticaret amacıyla bulundurma olarak Yargıtayca benimsendiği gözlenmiştir.

Eroin ve kokain maddelerinde başka bir yan delil yoksa kişiden ele geçirilen 20 gram ve üzeri madde; uyuşturucu madde içeren sentetik haplarda ise 50 adet ve üzerinin kullanım amacıyla değil ticaret amacıyla bulundurulduğu yine Yargıtayca benimsendiği paylaşılmıştır. Yapılan araştırmalarda esrar maddesinde günlük kullanım miktarının 2 gram; eroinde 150 miligram, kokainde 60 miligram, kokainde 60 miligram, haplarda 3-4 adet olduğu görülmüştür.

Kişide yukarıda paylaşılan miktarlardan daha düşük ancak birden fazla çeşit uyuşturucu madde ele geçtiğinde de fiilin ticaret suçunu oluşturacağı değerlendirilmiştir. Bu kıstaslar temel olarak gözetilir. Ancak her dosya ve her sanık kendine özgü şartlarıyla değerlendirilmelidir.” görüşünü paylaşmıştır.

Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2016/117 E. , 2016/582 K. ;

‘Sanığın, evinde yapılan aramada ele geçirilen; 101 adet MDMA ve 5-MEO-MİPT içeren tableti kullanmak için aldığına ilişkin savunmasının aksine kesin delil bulunmadığı, sabit olan fiilinin; “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçunu oluşturduğu gözetilmeden; bu suç yerine “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan mahkûmiyet hükmü kurulması; Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan; hükmün BOZULMASINA, bozma nedenine göre sanığın SALIVERİLMESİNE; başka suçtan hükümlü ya da tutuklu bulunmadığı takdirde derhal salıverilmesi için ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazı yazılmasına…